مسجد جامع عتیق قزوین

با ورود به مسجد جامع عتیق درخت موجود در حیاط خودنمایی می‌کند؛ خشت‌خشت این بنا تکبیرها و اذان‌های بسیاری را به گوش زمان رسانده و عابدان بسیاری در آن رکوع و سجود بر جای آوردند و اینک پس از سال‌ها گذر از حوادث تاریخ همچنان پابرجاست و هنر اسلامی و ایرانی را برای گردشگران به نمایش گذاشته است.

به گزارش ایسنا، قزوین ازجمله شهرهایی است که دارای دو مسجد جامع بوده؛ مسجد جامع عتیق یا همان مسجد جامع شافعی‌ها و مسجد جامع حیدریه یا همان مسجد حنفی‌ها است.

پیش از آنکه پیش از آنکه در محل مسجد جامع عتیق مسجدی بنا شود، آتشکده‌ای از دوران ساسانیان در آن قرار داشته که با ورود اسلام و مسلمان شدن ساکنان دیار مینودری و مهاجرت گسترده قبایل عرب به این شهر این آتشکده به مسجد تبدیل می‌شود.

با توجه به ساخت‌وسازهای صورت گرفته طی قرون اخیر احتمال می‌رود که آتشکده در محل بخش ایوان جنوبی مسجد بوده باشد.

این مسجد در قرن هفتم درب‌های متعدد داشته و در حال حاضر دو درب تودرتو در شرق و دربی دیگر نیز در شمال‌غربی دارد.
درب شرقی در کنار خیابان شهدا یا همان سپه که اولین خیابان ایران است قرار دارد و در سال ۱۰۷۴ در دوران شاه‌عباس دوم ساخته‌شده است.

مقصوره کهن با طاق‌های هارونی قدیمی‌ترین بخش از بنای مسجد جامع است که به دهلیز ورودی شرقی آن متصل بوده و توسط هارون‌الرشید در سال ۱۹۲ هجری قمری بر روی آتشکده‌ای از دوره ساسانی بناشده است.

این مسجد چهار ایوانه که در دو سوی هر یک رواقی طولانی ساخته‌شده است ۴۰۰۰ مترمربع مساحت دارد.

ایوان شمالی و مناره‌های کاشی‌کاری شده نفیس مسجد جامع در دوران شاه‌طهماسب صفوی ساخته‌شده و مأذنه‌های آن در قسمت بالا در دوران ناصرالدین‌شاه تکمیل‌شده است.

ایوان‌جنوبی بسیار رفیع و باشکوه است و در راهروی این ایوان دو ستون عظیم قرار دارد که بر هر یک لوحه‌هایی از جنس سنگ مرمر نصب شده است.

مفاد لوح سمت راست مربوط به منع و لغو عوارض فینانداری دارالسلطنه قزوین به سال ۱۰۸۱ هجری در دوران صفویه و دیگری مربوط به لغو و رفع متحملات دیوانی در قزوین و در سال ۱۲۳۸ قمری دوره فتحعلی شاه قاجار است.

ایوان غربی نیز به دستور شاه سلیمان صفوی در سال ۱۰۸۱ قمری بناشده و ایوان شرقی که بسیار ساده و فاقد تزئینات است در دوران ناصرالدین‌شاه به بنای مسجد اضافه‌شده است.

گنبد آجری دوپوش و شبستان جنوبی آن به‌وسیله امیر خمارتاش عمادی در سال‌های ۵۰۰ تا ۵۰۹ هجری قمری بناشده و دارای پنج کتیبه گچ‌بری شده نفیس است که از شاهکارهای هنر ایرانی محسوب می‌شود و علی‌رغم حمله خانمان‌سوز مغول و وارد شدن آسیب جدی به مسجد جامع عتیق همچنان استوار و پرشکوه باقی‌مانده است.

کتیبه اول به خط ثلث و قلم درشت در هشت ضلع گنبد گچ‌بری شده است و در آن نام سازنده مقصوره و مدت ساختمان نوشته‌شده است.

کتیبه دوم به خط کوفی جلی بسیار زیباست؛ کتیبه سوم نیز به خط کوفی مارپیچی است که تمام سوره بقره را شامل می‌شود.

کتیبه چهارم به خط نسخ ثلث و کتیبه پنجم به خط نسخ کوفی بوده و در آن شرح تقسیم آب قنات آمده است.

مسجد جامع (عتیق) قزوین یا مسجد جامع کبیر با قدمتی هزارساله و معماری متناسب با اقلیم ایران و فرهنگ ایرانی، نمایشگاهی از دوره‌های تاریخی، مختلف معماری ایرانی- اسلامی را برای گردشگران داخلی و بین‌المللی ترسیم می‌کند.