.
چند نکتهی کاربردی برای گشت و گذار در باکو:
اول اپلیکیشن یا برنامهی موبایل Yollar Baku را روی گوشی خود نصب کنید که قابلیت نمایش سهبعدی ساختمانهای باکو را دارد. یک جورایی با این برنامه هیچوقت در باکو گم نمیشوید.
دوم، سایت Citylife را ببینید. این سایت دو زبانه تمام رویدادها و رخدادهای فرهنگی و هنری باکو را اعلام میکند. مثلا زمان نمایش فیلمهای سینمایی، نمایشهای زنده، تئاترها و کنسرتها. بهتر است قبل از سفر اینجا را چک کنید تا برنامهریزی بهتری برای گشت شهری داشته باشید. حتی در Citylife به برنامههای هنری و سرگرمکنندهی کودکان هم اشاره شده و برای شمایی که با خانواده و فرزندتان سفر میکنید مناسب است.
قبل از اینکه سراغ معرفی جاهای دیدنی و جاذبههای تفریحی باکو برویم، چندتا نکتهی به درد بخور و کاربردی به شما میگوییم تا گشت راحتتری در کشور آذربایجان داشته باشید.
و اما نکتهی سوم و آخر اینکه اگر قصد دارید با تاکسی در شهر بگردید، فقط کافیست که عکس یا نقشهی مکان را به رانندهی تاکسی نشان دهید و از او بخواهید تا شما را ببرد. اینجوری دیگر نگران گم شدن نخواهید بود.
در باکو گم نمیشوید!
همیشه دانستن موقعیت جغرافیایی شهر و ساختار آن در گشت و تفریح کمکمان میکند. مثلا خیابانکشی باکو به صورت عمودی و افقی در امتداد خط ساحلی است تا خیابانها و کوچهها همدیگر را قطع میکنند. در یک سمت شهر دریا قرار گرفته و هرچه که از ساحل دور میشویم شیب زمین بیشتر میشود. پس اگر در یکی از خیابانها گم شدید، فقط کافیست مسیر سرازیری را در پیش بگیرید تا به دریا و ساحل برسید.
کدام ساحل باکو را ببینیم؟
وقتی پای تفریحات ساحلی و ورزشهای آبی در باکو به میان میآید، انتخابها محدود میشوند. علتش هم برمیگردد به چاههای حفر نفت(Nodding Donkeys) باکو که در بیشتر مناطق ساحلی شهر دیده میشود. به همین خاطر است که به بیشتر افراد توصیه میشود برای دور ماندن از آلودگی دریای خزر یا کاسپین، به ساحلهای اختصاصی شهر سر بزنند.
◊ کلوب ساحلی AF
اولین جایی که برای تفریحات ساحلی به شما پیشنهاد میکنیم کلوب ساحلی AF متصل به هتل AF باکو است. به جز 5 استخر شنایی که در این مجموعه قرار گرفته، زمینهایی هم برای ورزشهای ساحلی مثل فوتبال و والیبال وجود دارند. در رستوران AF انواع و اقسام غذاهای آذربایجانی و اروپایی سرو میشود. حتی اگر طعم غذاها را دوست نداشتید، میتوانید به فست فود موجود در کلوب ساحلی بروید.
هزینهای که برای استفاده از امکانات AF میپردازید بین 80 تا 600 منات متغیر است.
◊ کلوب ساحلی آمبوران (Amburan Beach Club)
آمبوران یک کلوب ساحلی برای شمایی است که دوست دارید تعطیلات خارقالعاده و پرخرجی داشته باشید. بخش مهم اینجا ساحل اختصاصیاش است که در کنار پارک آبی و 3 استخری که دارد، جای خوبی برای گذراندن تعطیلات شماست. غذاهای رستوران اینجا نسبت به کلوب ساحلی AF بهتر است و انواع غذاهای محلی و بینالمللی در آن سرو میشود. به جز رستوران، به کافه بیانکو (Bianco café) و Lemon Bar & Grill این مجموعه سر بزنید.
چه با خانواده باشید چه با دوستان، فرقی ندارد. اینجا مناسب همه است.
◊ ساحل و پارک آبی دالگا (Dalga Beach Aquapark)
سومین ساحلی که در باکو طرفدار دارد که از نظر ما اولین جایی است که باید به آن سر بزنید، دالگا است که 134 کیلومتر دورتر از مرکز شهر قرار گرفته و نسبت به دو ساحل قبلی تفریحات آبی بیشتری دارد. مثلا اسکوتر، پاراسیلینگ، باناناسواری، Ringo، Flyfish و FlyBoard از بازیهای آبی است که در دالگا موجودند. اینجا برای کسانی که اهل هیجانند و دوست دارند کمی بیشتر از شناکردن را تجربه کنند جای خوبی است.
دیدن دریای خزر از شهری دیگر و امکاناتی که در ساحل آن وجود دارد برای ما ایرانیها جالب است.
به جز اینهایی که گفتیم، باید به 10 استخر شنا، 5 رستوران، 6 تا سرسرهی آبی و کلوب بازیهای آبی برای بچهها اشاره کنیم. هزینهی ورودی به این مجموعه در روزهای دوشنبه تا جمعه 50 منات است که در تعطیلات آخر هفته یعنی شنبه و یکشنبه به 70 منات میرسد. اگر فرزند زیر 6 سال دارید نیازی نیست هزینهای بپردازید. البته این نوع ورودی رایگان تا سقف دو نفر قابل اجرا است. در صورتی که فرزندتان بین 6 تا 12 سال است، 15 منات هزینهی ورودی باید بپردازید که باز هم تا سقف دو نفر قابل اجراست.
میتوانید در استخرهای این کلوب که موج مصنوعی دارند، شنا کنید.
شروع شهرگردی با نظامی!
محلیها عاشق خیابان نظامی یا Torgovaya هستند که مهمترین خیابان شهرشان است و به آن میبالند. اینجا پر است از مغازه و بوتیکهای لباس. تارگوویا در زبان روسی یعنی تجارت که اسم کاملا مناسبی با کارکرد این خیابان است.
ایرانیهایی که به این خیابان سر میزنند از دوستداشتنی و زنده بودنش میگویند که کلی کافه، رستوران و فست فود دارد. به شما قول میدهیم که از قدم زدن در این خیابان به هیچوجه خسته نمیشوید. چه روز باشد چه شب، هر زمانی که به تارگوی بیایید، لذت میبرید. این خیابان تا حدودی شبیه به خیابان استقلال شهر استانبول است و اگر قبلا به ترکیه سفر کرده باشید، شباهتهایی را خواهید دید. مثلا زمین سنگفرش شدهی خیابان، ساختمانهای دو طرف پیادهرو و مغازهها شبیه استقلال استانبول است.
آذربایجانیها به تمیزی خیابانها و کوچههایشان خیلی اهمیت میدهند. برای همین در خیابانهای باکو کمتر آشغال میبینید که آن هم خیلی سریع توسط بانوان پاکبان سالمند جمعآوری میشود.
گشتی در ایچِری شهر
نزدیک خیابان تارگوی، بخش تاریخی و قدیمی باکو قرار گرفته که به ایچری شهر (İçərişəhər) معروف است. مهمترین شاخصهی اینجا کوچههای سنگفرش با ساختمانهای سنگی و قدیمی است. از ساعت 10 صبح تا 6 بعدازظهر وقت دارید تا به ایچری سر بزنید که برای ورود به آن نیازی به بلیط ندارید. البته ورودی رایگان فقط برای افرادی است که پیاده به اینجا میآیند. اگر ماشین کرایه کردید یا باید مبلغی به عنوان حق پارکینگ پرداخت کنید یا اینکه دورتر از محوطه آن را پارک کنید. همچنین برای دیدن بعضی از بخشهای شهر مثل کاخ شروانشاه و قلعه دختر (قیز قلعهسی) باید بلیط بخرید.
کنار ورودی شهر، کیوسک کوچک و بامزهای وجود دارد که سوغاتیهای آذربایجانی میفروشد. صاحبش آنقدر ایرانی دیده است که اگر شما هم از کنارش عبور کنید به سادگی متوجه ملیت شما میشود. بد نیست به اجناسش نگاه کنید. شاید از بین آن همه سکه و اسکناس قدیمی و کارت پستال، بتوانید سوغاتی برای اطرافیانتان بخرید.
ایچری، قدیمیترین بخش شهر با دیوارهای مستحکم و بلندش از قسمت جدید باکو جدا شده است و بهترین جایی است که میتوانید تفاوت سنت و مدرنیته را ببیند. در حالی که از خیابانهای قدیمی عبور میکنید اگر به دوردست نگاه کنید، در پس خانههای دوطبقه و تراسدار، بخش جدید و برجهای شعلهی باکو را میبینید که تضاد عجیبی با ساختمانهای سنگی و آجری ایچری شهر دارند.
با اینکه ایچری شهر بزرگ نیست اما آنقدر کوچه پس کوچه دارد که زمان زیادی از وقتتان را به خودش اختصاص میدهد، پس کفش سبک و راحت یادتان نرود که بپوشید.
توصیه میکنیم قبل از شروع پیادهروی از مرد دستفروش ورودی شهر بطری آب معدنی بخرید. مسیر طولانی است و احتمال زیادی است که بین راه تشنه شوید.
در جریان گشت و گذارتان در ایچری بعضی فرشفروشها و دستفروشهای سمج به سراغتان میآیند. اگر قصد خرید ندارید، محکم و قاطعانه به آنها بگویید نه! باور کنید گفتن همین تک کلمهی به ظاهر ساده نجاتتان خواهد داد.
◊ مجموعه کاخ شیروانشاه
برای دیدن زیباترین بخش ایچری یعنی مجموعه کاخ شیروانشاه باید کمی صبوری به خرج دهید و بیشتر پیادهروی کنید. البته راه رسیدن به آن به حدی مهیج و لذتبخش است که مطمئنیم خسته نمیشوید. از یک طرف خانههای قدیمی و سنگی شهر قدیمی را خواهید دید با گلهای رنگارنگ و درختهایی که از گوشه و کنار دیوار ساختمانها بیرون آمده و از طرف دیگر دریای خزر که همیشه عادت داشتیم آن را از شمال خودمان ببینیم.
این قسمت از شهر قدیمی باکو همزمان با حکومت عباسیان یعنی حدود 600 سال پیش توسط حکومت محلی شروانشاهان باکو ساخته شد.
به جز کاخ که مقر اصلی حکومت بود، چند بنای دیگر مثل مسجد، حمام، مخزن آب و چند مقبره برای شاه و افراد خانوادهاش ساخته شد. اینکه بدانید اتاقهای کاخ و دیگر بناها چه کارکردهایی داشته و افراد چگونه از آنها استفاده میکردهاند، واقعا جالب است. بنابراین به شما توصیه میکنیم قبل از شروع سفر گشت محلی بگیرید یا با پرداخت مبلغ بیشتری برای ورودی به قصر، راهنمای صوتی انگلیسی قصر را بخرید.
برای کسانی که عاشق معماری اسلامی هستند مجموعهی شروانشاه جذاب خواهد بود.
زمانی که آذربایجان تحت نفوذ امپراطوری روسیه بود، قسمتهایی از این مجموعه ویران شد اما در سالهای اخیر و به دنبال قرارگیری آن در لیست میراث فرهنگی یونسکو دوباره بازسازی شد. برای همین اگر در جریان گشت و گذارتان متوجه جدید بودن بعضی قسمتها و ساختمانها شدید، نباید احساس تقلبی بودن دور و برتان را کنید.
حیاط مرکزی مجموعه نقطهی اتصال بخشهای مختلف به همدیگر است و شما از اینجا میتوانید گشت خود را شروع کنید. با اینکه تلاش شده تا بیشتر اتاقها سیستم روشنایی خوبی داشته باشند تا بازدیدکنندگان به راحتی بتوانند عکس بگیرند اما منبع روشنایی بعضی از تالارها و اتاقها تنها نور خورشید است که شاید برای شمایی که دنبال گرفتن عکسهایی با کیفیت عالی هستید، کمی ناامیدکننده به نظر برسد.
از دستشویی داخل مجموعه به هیچوجه استفاده نکنید، مگر اینکه مجبور باشید و دیگر راه چارهای برایتان نمانده باشد.
◊ موزهی کتابهای مینیاتوری
از کاخ شیروانشاه که بیرون آمدید بروید سمت سفارتخانهی ایتالیا تا تنها موزهی جهان را ببینید که کوچکترین کتابها را دارد. از هر زبانی میتوانید کتابی در اینجا پیدا کنید. برنامهی بازدیدیتان را طوری تنظیم کنید که به دوشنبهها و پنجشنبهها نرسد. چون در این دو روز، موزه تعطیل است. اما در باقی روزهای هفته از ساعت 11 صبح تا 5 بعدازظهر میتوانید به اینجا بیایید.
برای پیدا کردن کتابهای فارسی فقط کافیست از بین پرچمهای کشورهای مختلف بالای قفسههای کتابها، پرچم ایران را پیدا کنید.
مسئول اینجا خانمی گرجی به اسم «Zarifa Salahova» است که پدرش از اعدامیان دوران استالین بود. او از بچگی عاشق کتاب خواندن و جمع کردن کتابهای کوچک و مینیاتوری بود. حدود 30 سال طول کشید تا نزدیک به 6000 کتاب مینیاتوری جمعآوری کند و بالاخره در سال 2002 میلادی توانست موزهاش را بازگشایی کند. با اینکه بازدید از موزه رایگان است اما توصیه میکنیم مبلغی را به عنوان کمک برای نگهداری از کتابها بدهید. تمام هدف خانم ظریفا از نشان دادن کتابهای مینیاتوری، علاقمند کردن کودکان به کتابخوانی است.
فکر میکنید اندازهی کوچکترین کتاب اینجا چقدر است؟
در حقیقت سه تا کتاب این مجموعه، در لیست کوچکترین کتابهای موزه هستند که در سال 1978 در توکیو چاپ شدند که به اندازهی 2*2میلیمتر هستند، چیزی مثل یک لکهی کوچک روی دست. میتوانید تصورش کنید؟
کتابهای مینیاتوری در دوران اتحادیهی جماهیر شوروی حسابی پرطرفدار بود و افراد برای بیان ایدئولوژیهای سیاسیشان از آن استفاده میکردند.
ورود بانوان ممنوع!
بعد از اینکه شهر را گشتید، حسابی کوچهگردی کردید و عکس گرفتید، لابد میروید به هتل محل اقامتتان یا فکری به حال گرسنگیتان میکنید. توصیه میکنیم که قدری صبوری کنید و بروید حمام، تنی به آب بزنید و با انرژی دوبارهای شهرگردی را شروع کنید. «حمام آقا میکائیل» تنها حمام ایچری شهر است که هنوز به سبک و سیاق حمام ترکهای قدیمی سرویسدهی میکند. البته فقط آقایان میتوانند از حمام و ماساژ اینجا استفاده کنند.
این هم عکسی هوایی از حمام آقا میکائیل شهر باکو
بنابراین اگر با همسرتان هستید باید طوری برنامهریزی کنید که حوصلهاش در نبود شما سر نرود. مثلا خرید سوغاتی از مغازههای اطراف میتواند گزینهی خوبی برای همسرتان باشد.
به جز حمام و ماساژ ترکی، استخر اختصاصی و سرو چای از دیگر امکانات و خدماتی است که در حمام آقا میکائیل ارائه میشود.
◊ قلعه دختر
اگر از یک باکویی بپرسید که سمبل یا نماد شهرش چیست، بدون تردید میگوید: قیز قالاسی (قیز در زبان ترکی یعنی دختر و قالاسی یعنی قلعه) و احتمالا شروع میکند افسانههای جالبی از آن تعریف کردن. مثلا از پادشاهی میگوید که عاشق دختر خودش میشود اما دخترش برای فرار از تصمیم پدرش، خودش را از بالای این برج به پایین میاندازد. با اینکه این داستان در فرهنگ ما واقعا عجیب است اما در ادبیات آذربایجانیها جایگاه ویژهای دارد و شعرها و نمایشنامههای زیادی برایش سروده و نوشته شده است. هنوز هم در سالنهای تئاتر و اپرای باکو، داستان پادشاه و دخترش اجرا میشود.
حتما سری به مغازههای اطراف قیزقالاسی بزنید.
فارغ از افسانهای که برای اسم قلعه دختر وجود دارد، نظریههای زیادی برای ساختش عنوان شده که به نظر ما خواندنش برای شما حوصلهسربر است و زیاده از حد تخصصی. بهتر است فقط همین را بدانید که این برج از قدیمیترین بخشهای شهر است و بیشتر باستانشناسان میگویند به عنوان برج دیدهبانی کاربرد داشته است. البته در قدیم زرتشتیان و کاهنان برای اجرای مراسم مذهبی و نیایش آناهیتا و میترا به این برج میرفتند.
پیشنهاد میکنیم تنها به دیدن قلعه دختر از بیرون اکتفا نکنید. حتما بلیطی بخرید و به بالاترین طبقهی این برج، یعنی طبقهی ششم بروید تا باکو را از بالا و نمای دیگری ببینید. بهای بلیط برای کودکان 20 قاپی و برای بزرگسالان 2 منات است و در صورتی که خواستید از راهنمای برج استفاده کنید باید 6 منات بپردازید. نحوهی معرفی طبقات برج و کارکرد آن با ویدئو پروژکتور، ماکت و عکس است و بازدیدکنندگان میتوانند از هرکدامشان استفاده کنند.
در کوچههای سنگفرش اطراف قلعه فروشگاهها و کیوسکهای سوغاتیفروش زیادی است که کلاههای پشمی روسی (اوشانکا)، عروسکهای روسی(ماتریوشکا)، فرش، سکه، مدال و کارت پستال میفروشند و شما میتوانید در آخر بازدیدتان از قلعه، از آنها جنسی بخرید.
بعد از اینکه از قلعه بیرون آمدید، بد نیست سری به چایخانهی روباز کنار قلعه بزنید. چای خوشعطری سفارش بدهید که در قوری سنگی دم کشیده شده و با چند باقلوای خوشمزه نوشجان کنید.
◊ ونیز کوچولو
هیچکسی نیست که بعد از رفتن به باکو و قدم زدن در کنار بلوار ساحلی آن، به ونیز کوچولو (Kiçik Venesiya) سر نزده باشد. این بخش از شهر که در واقع به عنوان شهری کوچک است، در سال 1960م. با الهامگیری از شهر ونیز ایتالیا ساخته شد که وسعتش بعدها در سال 2012م. به 10 هزار متر مربع رسید.
ونیز کوچولو دوتا جزیرهی بزرگ و چندین جزیرهی کوچک دارد که با کانالهای آبی و پلها به هم راه دارند.
گوندولاها (Gondolas) یا همان قایقهای بلند ونیزی در کانالهای آبی اینجا شناورند و شما میتوانید با پرداخت 5 منات برای 20 دقیقه در اینجا قایقسواری کنید. پیشنهاد میکنیم که اول در اطراف ونیز کوچولو بگردید و بعد که خسته یا گرسنه شدید، به یکی از رستورانها یا کافههای این بخش شهر بروید و دلی از عزا دربیاورید.
◊ برجهای شعلهای (Flame Towers)
اگر نماد سنتی باکو قلعه دختر است، سمبل مدرن شهر 3 برج شعلهای یا Flame Towers هستند که هرکدامشان 180 متر ارتفاع دارند و هرکجای باکو که باشید میتوانید آنها را ببینید. چون باکو در قدیم جایی برای پرستش آتش بوده و زرتشتیان به این شهر اهمیت میدادند، در طراحی برجها هم از شعلهی آتش الهام گرفته شده است. شبها با سیستم نورپردازی ویژهای که با لامپهای LED روی برجها تعبیه شده، شعلههای آتش و طرحهای مختلفی مثل پرچم آذربایجان روی نمای برجها به نمایش درمیآید که نباید دیدنش را از دست بدهید.
این سه برج شامل طبقههای مسکونی، تجاری-اداری و هتل هستند و فضای بین آنها با فروشگاهها، رستورانها و سالنهای سینما پر شده است.
برجهای شعلهای نزدیک ایچری شهر هستند و برای رسیدن به آنها فقط باید از شهر قدیم بیرون بیایید، به سمت ایستگاه ترن کابلی باکو یا«فانیکولار» (Funicular) بروید استفاده کنید که در پایین محل قرارگیری برجهاست. این خط تا ساعت 10 شب به صورت رایگان و به فاصلهی زمانی 30 دقیقهای مسافران را جابجا میکند. البته با مترو هم میشود به فانیکولار رسید. فقط باید در ایستگاه Icheri Sheher پیاده شوید.
◊ یانارداغ
آتش برای زرتشتیان بسیار مقدس است و آتشکدهها جایی است برای بزرگداشت و پرستش آن. اما اهمیت آن وقتی دوچندان میشود که بدون دخالت انسان همیشه شعلهور باشد و هیچوقت خاموش نشود. بلندیهای یانارداغ در 10 کیلومتری باکو جایی است که در قدیم برای زرتشتیان اهمیت داشت. اینجا جایی بود که از دل زمین آتش بیرون میآمد، بدون آنکه خاموش شود و در 365 روز سال روشن بود. با اینکه امروزه میدانیم دلیل شعلهور بودن همیشگیاش وجود گازهای زیرزمینی است اما افراد در گذشته دلیل وجودش را ماورایی میدانستند و احترام زیادی برایش قائل بودند.
یانارداغ در ترکی یعنی کوه همیشه فروزان و شعلهور که اسم کاملا مناسبی برای معرفیاش است.
محلیها میگویند از قرن 14 میلادی یانارداغ روشن بوده و هیچوقت خاموش نشده است. خلاصه که باد، باران و برف هم حریف یانارداغ نمیشوند. البته این را هم بگوییم که انها نامهای دیگری برای معرفیاش دارند که میشود به پیلپیلا، بوزداغ، آهتارما و قاینارجا اشاره کرد.
◊ مرکز حیدر علیاف
حیدر علیاف (Heydər Əliyev) رئیسجمهور فقید باکو بود و آذربایجانیها احترام زیادی برایش قائل بودند. برای همین یکی از زیباترین طرحهای معمارانهی آذربایجان به یاد او ساخته شد. خود حیدرعلی هیچوقت فکرش را نمیکرد که امضایش بتواند الهامبخش این طرح معماری باشد. مرکز فرهنگی حیدر علیاف (Heydar Aliev Center) از روی امضای او توسط معمار برجستهی عراقی-بریتانیایی، «زاها حدید» ساخته شد. آمفیتئاترها، موزهی حیدرعلیاف، سالنها و بخشهای نمایشگاهی (کلکسیون ماشینهای کلاسیک، گنجهای آذربایجان در گذر زمان، عروسکهای هنری، فشن، نمایشگاه صور فلکی، نمایشگاه آذربایجان کوچک و نمایشگاه کرکینگ آرت) و بخشهای تجاری و کودکان است.
انحنا در ساختمانهایی که زاها میساخت، نقش بزرگی داشت. مثل مرکز حیدر علیاف.
بلیط ورودی موزه 15 منات و نمایشگاه ماشینهای کلاسیک 10 منات است که از قبل میتوانید آنها را به صورت آنلاین با مراجعه به سایت مرکز حیدرعلیاف بخرید.
◊ چشم باکو (Baku Eye)
وقتی عکاس باشید، دائما دنبال جاهایی میگردید که دید متفاوتی برای عکاسی به شما بدهند. چرخ و فلک باکو که با Baku Eye هم شناخته میشود، پیشنهاد ماست. البته باید در طول روز و زمانی که هوا روشن است و نور کافی برای عکاسی هست به اینجا بروید.
چرخ و فلک سواری در شب، بهترین زمان برای دیدن زیباییهای شهر مثل دریای خزر، برجهای شعلهای و ایچری شهر است.
هرجای شهر باشید فرقی ندارد، خودتان را به خیابان تارگوی برسانید و از جلوی هتل Intourist بگذرید تا به چرخ و فلک برسید. بلیط سوار شدن به آن 5 منات است و ظرفیت هر کابین بین 6 تا 8 نفر است. نگران مسائل ایمنی هم نباشید. به محض اینکه وارد کابین شوید با دیدن فضای کاملا پوشیده و سربسته و سیستم تهویهی مطبوع خیالتان راحت میشود.
سرعت گردش چرخ و فلک بسیار پایین است و حدود 25 دقیقه طول میکشید تا یک دور کامل بزند. بنابراین شما فرصت زیادی خواهید داشت تا تمام شهر را ببینید.