چرا برخی چاق‌ها سالم و برخی لاغرها بیمارند؟

به گزارش بهداشت نیوز: سوخت و ساز (متابولیسم) محصول تعاون ژن‌های یک فرد یا محیط اطرافش است. سوخت و ساز از تعدادی سلول به نام متابولیت، مانند گلوکز، ساخته شده که به اندازه سلول انسان ساخته می‌شود. بررسی متابولیت‌ها راه بهتری برای پی بردن به وقایعی است که درون موجود زنده می‌گذرد، چون آن‌ها برخلاف پروتئین‌ها یا ژن‌ها در بدن ثابت هستند. سالانه 8/2 میلیون نفر در جهان به دلیل مشکلات حاصل از اضافه وزن جان خود را از دست می‌دهند و سازمان جهانی بهداشت عقیده دارد، با اندازه‌گیری متابولیسم افراد می‌توان همه‌گیری چاقی را مهار کرد. سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی ایالات متحده با داشتن 2/38 درصد جمعیت چاق، چاق‌ترین کشور دنیاست.

ایرادات تعیین بی‌ام‌آی وقتی مشخص‌تر شد که متخصصان مشاهده کردند، افراد با شاخص توده بدنی یکسان دارای درجات متفاوتی از سلامت هستند، مثلاً مقاومت آن‌ها نسبت به انسولین یا درصد چاقی بدنی با هم یکسان نیست

میزان شاخص توده بدنی (بی‌ام‌آی) که با تقسیم کردن وزن فرد به کیلوگرم بر مجذور قد او به متر به دست می‌آید، ابزاری رایج برای پی بردن به میزان توده چربی بدن است. هر قدر عدد این شاخص بالاتر باشد، احتمال وجود چربی بدن افراد هم بیشتر می‌شود اما این روش با همه سودمندی‌اش، نمی‌تواند میزان اضافی چاقی بدنی یا نحوه توزیع آن در بدن را مشخص کند یا این روش عواملی مانند سن، جنسیت، نژاد یا توده ماهیچه‌ای را که در مجموع سلامت فرد را شکل می‌دهند، در نظر نمی‌گیرد.

ایرادات تعیین بی‌ام‌آی وقتی مشخص‌تر شد که متخصصان مشاهده کردند، افراد با شاخص توده بدنی یکسان دارای درجات متفاوتی از سلامت هستند، مثلاً مقاومت آن‌ها نسبت به انسولین یا درصد چاقی بدنی با هم یکسان نیست.

اندازه‌گیری متابولیت‌ها، مجموعه متابولیت‌های کوچک شامل متابولیت‌های متوسط، هورمون‌ها و مولکول‌های سیگنال‌دار و متابولیت‌های ثانویه در یک نمونه زیستی که از لحظه در حال تغییر است، تا 80 درصد به درستی میزان چاقی فرد را می‌تواند تخمین بزند. در ضمن کارشناسان به این نتیجه رسیده‌اند که به جز استثنائاتی مانند ژن چاقی ام‌سی 4 آر، ژن‌ها نقش بزرگی در چاق شدن افراد ندارند. کارشناسان امید دارند با پیشرفت این روش زیر گروه‌هایی را که بیش از متوسط عمومی در معرض خطر برخی بیماری‌ها هستند را نیز مشخص کنند.

البته این روش تعیین کننده دلیل اثر متابولیت‌ها نیست، اما به نظر می‌رسد، تفاوت افراد در اثر متابولیکی‌شان می‌تواند به شیوه زندگی متفاوت آن‌ها مربوط شود، مثلاً چطور غذا می‌خورند و تا چه حد تحرک بدنی دارند. کارشناسان هوادار این روش عقیده دارند، باید به عادات افراد توجه شود، نه به وزنشان. فردی با وزن ایده‌آل ممکن است سوخت و ساز مطلوبی نداشته باشد و فردی با بی‌ام‌آی چاق می‌تواند دارای سوخت و ساز سالم باشد.
رئیس تیم این پژوهش به خبرنگار نیوزویک گفته: «3 نتیجه این تحقیق برای ما عجیب بود؛ اول اینکه تغییرات عمیق متابولیکی با چاقی همراه است که آستانه‌ای مانند کیلو یا پوند ندارد. دوم که جرقه امیدی برای ما بوده اینکه ناهنجاری‌های متابولیک می‌توانند با کاهش وزن به سرعت تغییر کنند و سوم، باور اینکه برخی مردم با وجود چاق بودن از بقیه سالم‌ترند، باوری درست است. افرادی هستند که با وجود داشتن وزن طبیعی دارای روند متابولیکی افراد چاق و تبعات سلامت حاصل از چاقی هستند.
منبع: هفته نامه سلامت