میهمانی‌چای زنان در عصر قاجار

به گزارش مجله تاریخ فرادید، واردات چای تا عصر قاجار کمابیش از هند و چین توسط بازرگانان صورت می‌گرفت اما در زمان ناصرالدین شاه قاجار بود که وی مجوز کشت آن را در داخل ایران صادر کرد و در کمتر از ده سال چای به نوشیدنی اول مردم تبدیل شد و جای قهوه را گرفت.

به گزارش تاریخ پس از فرمان شاه در سال 1263 هجری شمسی بازرگانی به نام حاج محمد حسين اصفهاني که سال‌ها در کار خريد و پخش چاي در ايران بود عزم کرد تا اولین مزرعه چای را در لاهیجان دایر کند؛ تلاشی که با مقاومت کشاورزان چای کار به شکست انجامید.

با این حال چند سال پس از او در زمان مظفرالدین شاه تاجر و دیپلماتی با نام محمدمیرزا که بعدها به کاشف السلطنه شهرت یافت در سال 1276 شمسی کشت چای در ایران را آغاز کرد. او که از تجار تحصیل کرده مدرسه دارالفنون بود زمانی که کارمند کنسولگری ایران در هند بود بر روی چای و نحوه کشت آن تحقیق کرد و به فکر تولید آن در ایران افتاد. بر اساس برخی روایات وی در بازگشت از هند چند تخم چای را در عصای خود مخفی کرده به ایران آورد. در آن زمان ناصرالدین شاه که شنیده بود روس‌ها و انگلیسی‌ها موفق شده‌اند چای را در کشور خود کشت کنند از ایده محمدمیرزا استقبال کرد و پس از آنکه وی موفق به تولید چای شد لقب کاشف السلطنه به وی اعطا کرد.

با رونق تولید چای در ایران مصرف آن هم به سرعت رواج یافت و تا پایان عصر قاجار چای به نوشیدنی اول مردم ایران تبدیل شد تا آنجا که مردم در "میهمانی چای" برای نوشیدن چای دور هم جمع می‌شدند. این میهمانی ها که در میان اعیان و مردم عادی مشترک بود برای نوشیدن چای و البته کشیدن قلیان تدارک دیده می‌شد و گپ و گفت و شنیدن موسیقی و نقالی نیز در آن جریان داشت.

از آن زمان شماری عکس و نقاشی وجود دارد که وجود این رسم را تائید می‌کند؛ نقاشی رنگ و روغن از "اسماعیل جلایر" نقاش قاجاری معروف‌ترین آنها است که بانوان درباری را در یک میهمانی چای در فضای باز به تصویر می‌کشد. این نقاشی که به همین نام شهرت دارد در موزه ویکتوریا نگهداری می‌شود و زنان شاه و شاهزادگان را در ضیافتی که چای و قلیان در آن بیشتر به چشم می‌آید، نشان می‌دهد.

عکسی که در زیر مشاهده می‌کنید نیز یکی از همین میهمانی‌ها را نشان می‌دهد که "آلفرد هینکن" عکاس و شرق شناس آلمانی برداشته است. این عکس که عکاس آن را «تی‌پارتی» زنان عنوان کرده است چند زن محجبه را نشان می‌دهد که در فضای باز گرد هم آمده اند و مشغول نوشیدن چای هستند.