چهار‌شنبه ۵ دی ۱۴۰۳
مراحل رشد حرکتی نوزاد از شش تا ۱۲ ماهگی شامل نشستن، چهار دست و پا رفتن، ایستادن و راه رفتن است. کودک در اولین جشن تولدش می‌تواند بدون کمک چند قدم بردارد.
نوزاد در طی ماه‌ها به مهارت‌های جدیدی دست پیدا می‌کند. رشد حرکتی نوزاد از شش تا ۱۲ ماهگی به گونه‌ای است که او در پایان یک سالگی می‌تواند:
رشد حرکتی نوزاد از شش تا ۱۲ ماهگی
برای داشتن یک تصویر کلی از مراحل رشد حرکتی نوزاد از شش تا ۱۲ ماهگی جدول زیر را مشاهده کنید. در ادامه مراحل رشدی نوزاد در هر ماه به تفصیل توضیح داده می‌شود.
| سن نوزاد | نقاط عطف رشد حرکتی نوزاد |
|
|
|
|
۱. رشد حرکتی نوزاد از شش تا هفت ماهگی
حرکات بدنی و تمریناتی که کودک طی چند ماه گذشته داشته، به تقویت ماهیچه و ایجاد تعادل و کنترل بیشتر بر حرکات او کمک کرده است. پس از شش ماهگی فعالیت‌های حرکتی نوزاد، رشد چشمگیری می‌کند.
۱-۱. به دست گرفتن اسباب بازی‌ها
زمانی که نوزاد توانایی نشستن مستقل را پیدا می‌کند (بدون نیاز به تکیه به دست‌هایش) تلاش می‌کند تا به اشیای دم دستش چنگ بزند، به اطراف بچرخد و خود را به جلو بکشد. سعی کنید اطراف او اسباب بازی، وسایل بی خطر یا کتاب کودکان بگذارید.
۱-۲. قوی‌تر شدن
نوزاد هر روز قوی‌تر می‌شود و بسیار مشتاق است که به ماهیچه‌های خود انعطاف بیشتری بدهد و مهارت‌های خود را به نمایش بگذارد. بعضی از کودکان ممکن است حتی برای ایستادن تلاش کنند و دست پدر و مادر یا وسایل منزل را بگیرند تا بلند شوند. همه این تلاش‌ها تمرین بزرگی برای رسیدن به نقاط عطف مهمی مانند خزیدن، ایستادن و راه رفتن هستند.
۱-۳. توانایی نشستن
حاصل مجموعه حرکاتی که کودک طی شش ماه گذشته با دست و پا زدن، پیچ و تاب خوردن، لگد زدن و کش دادن به بدن خود انجام داده، این است که اکنون می‌تواند خودش حداقل برای چند دقیقه و شاید بیشتر روی زمین بنشیند. نشستن او را قادر می‌سازد تا راحت‌تر اطرافش را مشاهده کند. رفت و آمد‌های اعضای خانواده را ببیند و برای دستیابی به اسباب بازی‌های دور و بر خود تلاش کند.
نکته مهم: برای جلوگیری از افتادن نوزاد، چند بالش دور او بگذارید. اوایل نوزاد با تکیه گاه کردن دست هایش می‌نشیند، اما به زودی می‌تواند بدون تکیه گاه بنشیند.
۲. مراحل رشد از هفت تا هشت ماهگی
نوزاد اکنون به راحتی می‌تواند از سمتی به سمت دیگر غلت بزند. او برای مدت طولانی‌تری می‌نشیند، بی آنکه به سمت جلو خم شود. اما هنوز نمی‌تواند روی کمر به سمت اطراف بچرخد. وقتی می‌خواهد یک اسباب بازی را که در سمت دیگرش بر روی زمین است بردارد، تعادلش را از دست می‌دهد و می‌افتد. در این موقع اگر گریه کرد، کنارش بروید و او را آرام کنید، اما همیشه اجازه بدهید تا دوباره امتحان کند.
۲-۱. خزیدن
اگرچه بسیاری از کودکان، خزیدن را بین هشت تا ده ماهگی یاد می‌گیرند، اما بعضی دیگر دیرتر به این مهارت می‌رسند. برای خزیدن کودک باید به قدری قوی شده باشد تا خود را روی چهار دست و پا نگه دارد و سپس دریابد که با فشار آوردن روی زانویش می‌تواند به سمت جلو حرکت کند.
خزیدن ابتدا به سمت عقب است و ممکن است مدتی طول بکشد تا کودک خزش به سمت جلو را یاد بگیرد. به هر حال، هر گونه تلاش برای حرکت نوزاد را تشویق کنید تا انگیزه بیشتری پیدا کند.
۲-۲. ایستادن روی پا‌های خود
خیلی زود نشستن به تنهایی دیگر نوزاد را راضی نمی‌کند. او به دنبال یک کار تازه و تلاش برای ایستادن است. ممکن است اولین تلاش‌های او گرفتن نرده‌های تخت و برخاستن باشد. هنگامی که شروع به ایستادن می‌کند، بار‌ها و بار‌ها می‌افتد یا از شما کمک می‌خواهد، زیرا هنوز آنقدر مهارت پیدا نکرده که بتواند به آرامی پایین بیاید و بنشیند. هنگامی که برای کمک به او می‌روید، سعی کنید با گرفتن زیربغل او کمی به پاهایش استراحت دهید و به آرامی او را به حالت نشسته قرار دهید.
۳. از هشت تا نه ماهگی
در این دوران نوزاد می‌تواند برای مدت بیشتری بنشیند، همچنین برای گرفتن یک اسباب بازی به جلو خم شود، بی آنکه تعادلش به هم بخورد. اما انتظار نداشته باشید برای مدت طولانی بنشیند و بازی کند. چون با وجود تلاشی که برای حفظ تعادلش می‌کند پس از ده دقیقه خسته می‌شود و باید موقعیت خود را تغییر دهد.
۳-۱. سرعت حرکت
وقتی کودک در می‌یابد چگونه به اطراف حرکت کند، برای مثال این حرکت با خزیدن یا کشیدن پای خود به روی زمین باشد، حرکت او سریع می‌شود. در این موقع باید به طور مداوم مراقب او باشید که خطری او را تهدید نکند.
۳-۲. کنترل دست
در این مقطع سنی، او برای کشف چیز‌های دور و بر خود کمتر آن‌ها را به دهان می‌برد و بیشتر از دست‌های خود برای اکتشاف استفاده می‌کند؛ بنابراین حرکت دست‌ها فرز‌تر و کنترل بر آن‌ها بیشتر می‌شود. برای نمونه می‌تواند صفحات کتاب را ورق بزند یا به شکل ظریفی تکه غذا را به دهان ببرد. او حتی از به دست گرفتن یک قاشق چوبی لذت فراوانی می‌برد.
۳-۳. صاف ایستادن
اگر تا به حال توانسته یک بار بایستد، از این به بعد با گرفتن شما یا وسایل خانه که نزدیکش هستند، ایستادن را تمرین می‌کند. در آغاز برای اطمینان، از هر دو دست خود کمک می‌گیرد تا آنکه اعتماد به نفس او از اینکه می‌تواند وزنش را روی پا‌های خود نگه دارد بیشتر شود. در آن موقع ممکن است حتی روی پنجه‌های خود بایستد. اگر این کار را می‌کند، نگران نشوید، چون کاملا طبیعی است. به تدریج یاد می‌گیرد همه وزنش را روی پا‌های خود بگذارد.
Δ نکات ایمنی: در این هنگام باید مطمئن شوید که لوازم منزل خطری برای او ایجاد نکند. او برای ایستادن به هر چیزی می‌چسبد، پس ممکن است لوازمی که از ثبات کافی برخوردار نیستند روی سر او بیفتند. اگر چنین اتفاقی زیاد تکرار شود، او اعتماد به نفس خود را برای ادامه کار از دست می‌دهد.
۴. نه تا ده ماهگی
اکنون کودک زمان بیشتری را به حالت نشسته و ایستاده می‌گذراند. به همین دلیل زمان بازی برایش جالب‌تر است، چون می‌تواند اطرافش را ببیند و با آزادی عمل بیشتری با اسباب بازی هایش بازی کند.
۴-۱. بالا رفتن از پله
اگر کودک شما خزنده باتجربه‌ای شده است، ممکن است دست به کار‌های دیگری مانند بالا رفتن از پله‌ها بزند. با اینکه، این کار به او مفاهیم عمق و ارتفاع را یاد می‌دهد و به حفظ تعادلش کمک می‌کند، اما به دلایل امنیتی بایستی جلوی پله‌ها را نرده بگذارید تا نتواند بدون حضور شما دست به این کار بزند. بالا رفتن از پله‌ها راحت تر از پایین آمدن است و مدتی طول می‌کشد تا او بتواند این مهارت را فرا بگیرد.
۴-۲. پرسه زدن
کودکانی که قدرت تحرک زیادی دارند ممکن است در این سن تلاش کنند با گرفتن وسایل منزل چند قدمی بردارند. اگر اعتماد به نفس کودک بیشتر شود، به زودی کشف می‌کند که چگونه با گرفتن وسایل، در اطراف خانه حرکت کند. این یادگیری آخرین مهارت جسمانی است که کودک قبل از راه رفتن بدون کمک، به آن نیاز دارد. اگر او توانست اسباب بازی مورد علاقه اش را با راه رفتن به دست بیاورد، او را با هیجان زیادی تشویق کنید.
۴-۳. انگشتان دست و پا
تاکنون کودک توانایی چنگ زدن را پیدا کرده کرده و می‌تواند اشیا را به درستی میان انگشت شست و سبابه نگه دارد. حالا غذاخوردن مستقل برایش آسان‌تر شده و هماهنگی دست و چشم او به قدری است که می‌تواند تکه‌های غذا را بردارد و به دهان بگذارد.
با تسلط روی دست‌ها او می‌تواند اسباب بازی‌های کوچک را داخل جعبه بگذارد یا از آن خارج کند. او هنوز هم بازی‌های انداختنی را دوست دارد. یعنی او بیندازد و شما بردارید!
۵. رشد در ده تا یازده ماهگی
در این سن کودکان از نظر تکامل جسمی با یکدیگر تفاوت دارند. برخی از آنان چهار دست و پا راه می‌روند و برخی دیگر تازه نشستن را آغاز کرده اند. اگر کودک شما به کندی این مراحل را طی می‌کند، نگران نباشید! او به موقع تمام این کار‌ها را انجام خواهد داد.
۵-۱. لم دادن و چرخیدن
حس تعادل او به طرز مشخصی بهتر شده است. در حالت نشسته می‌تواند به دو طرف بدن خم شود بی آنکه زمین بخورد و برای گرفتن چیزی که در پشت اوست بدنش را می‌چرخاند. این توانایی امکان رسیدن به اشیا را برای او فراهم می‌کند.
۵-۲. ایستادن به تنهایی
کودکی که چهار دست و پا رفتن را زود یاد گرفته، حالا وقت بیشتری را در حالت ایستاده می‌گذراند. حتی ممکن است دستش را به جایی نگیرد و سعی کند برای چند ثانیه بدون گرفتن جایی بایستد. منتظر افتادن‌ها و کبود شدن‌های او باشید و اگر افتاد به او خاطرجمعی بدهید. اولین باری که به تنهایی قدم بردارد، به زودی اتفاق خواهد افتاد و خیلی تلاش خواهد کرد تا هماهنگی و تعادل خود را به دست آورد.
۵-۳. کنترل دست
اکنون کودک کنترل کامل روی دست‌هایش دارد و می‌تواند کار‌های زیادی انجام بدهد. مثلا می‌تواند صفحات کتاب را یکی یکی ورق بزند. یاد می‌گیرد چگونه اسباب بازی‌ها را در سوراخ مخصوص خودش بگذارد یا توپ را به طرف شما پرتاب کند. او اکنون نه تنها چیزی که می‌خواهید را به شما می‌دهد، بلکه آن را در دستتان می‌گذارد. این کار یعنی رها کردن اجسام با اراده خود، یکی از مراحل مهم رشد او محسوب می‌شود. زین پس او می‌تواند اجسام را هر جایی که می‌خواهد بگذارد.
۶. از یازده تا دوازده ماهگی
کودک در این ماه ممکن است تلاش کند به تنهایی بایستد و حتی اولین قدم‌های خود را بدون کمک شما یا گرفتن جایی بردارد. اما فراموش نکنید که سرعت رشد حرکتی در کودکان متفاوت است و نباید او را با کودکان دیگر مقایسه کنید.
۶-۱. اولین قدم‌های کودک
تقریبا تا پایان همین ماه کودک اولین قدم‌های خود را بر می‌دارد. یکی از هیجان انگیز‌ترین مراحل رشد کودک راه رفتن است. شاید او هنگامی که وسایل اتاق را می‌گرفته و در اطراف اتاق پرسه می‌زده، تعادل خود را کامل کرده و یک دفعه راه برود. گاهی برای حفظ تعادلش حین راه رفتن به وسایل خانه چنگ می‌زند یا می‌افتد. اگر کودک به این مرحله رسیده، او را تشویق کنید که به طرف شما بیاید، یا فاصله میان وسایل خانه را زیاد کنید تا او نتواند بلافاصله به آن‌ها برسد.
در آغاز ممکن است قبل از آنکه بیفتد، یک یا دو قدم بردارد. او را تشویق کنید دوباره کارش را انجام بدهد. طولی نمی‌کشد که او خواهد توانست قدم‌های بیشتر و بیشتری بردارد. او وقتی میان وسایل خانه – که شما به تدریج فاصله میان آن‌ها را بیشتر می‌کنید – راه برود؛ اعتماد به نفسش تقویت می‌شود.
علی‌رغم تمام موارد گفته شده، کودک منحصر به فرد شما در زمان مناسب خودش راه می‌افتد. بسیاری از کودکان در ۱۳ یا ۱۴ ماهگی به راه می‌افتند و برخی از کودکان تا قبل از ۱۸ ماهگی هنوز راه نمی‌روند.
