با آداب و رسوم مردم عراق آشنا شوید

عراق در خاورمیانه قرار دارد و با ایران، کویت و خلیج فارس مرز مشترک دارد. جمعیتی بالغ بر ۳۷٬۲۰۲٬۵۷۲ در این کشور آسیایی زندگی می‌کنند که ۷۵-۸۰ درصد آنها عرب، ۱۵-۲۰ درصد کرد، ترکمن و آشوری و ۵ درصد را سایر قومیت‌ها تشکیل می‌دهند.

کردها در نواحی شمال و شمال شرقی عراق که به کردستان عراق مشهور است زندگی می‌کنند و از لحاظ فرهنگی، زبانی و طرز پوشش با عرب‌ها متفاوتند و لرها در شرق کشور در استان‌های واسط، دیاله، میسان سکونت دارند. کشور عراق از نظر ساختار اجتماعی-فرهنگی به سه حوزه کاملاً متفاوت تقسیم می‌شود، در حوزه مرکزی عراق اعراب سنی، در شمال کردها و در جنوب شیعیان سکونت دارند و هر کدام از این گروه‌ها دارای شاخصه‌های فرهنگی و اجتماعی خاص خود هستند. البته در کنار این سه گروه اصلی، هویت‌های فرهنگی اجتماعی کوچک‌تری نظیر ترکمن‌ها، آشوری‌ها و یزیدی‌ها نیز وجود دارند که دارای فرهنگ و عقاید متمایزی هستند. با ما همراه باشید تا با آداب و رسوم مردم عراق بیشتر آشنا شوید.

مذهب در عراق
مردم عراق از نظر مذهبی به دو فرقه بزرگ اسلامی شیعه و سنی تقسیم می‌شود. حدود ۶۰ درصد مردم عراق شیعه، ۳۷ درصد سنی و ۳ درصد پیروان سایر ادیان (مسیحیان، یهودیان، آشوریان و...) هستند.

شیعیان که اکثریت جمعیت عراق را تشکیل می‌دهند، بیشتر در مناطق جنوبی و مرکزی عراق سکونت دارند. وجود مقبره امامان شیعی در شهرهای مقدس عراق همچون کربلا و نجف، و همچنین وجود حوزه علمیه نجف و در نتیجه حضور دایمی علمای شیعی در این شهرها باعث تقویت فرهنگ شیعی شده‌ و این امر شیعیان عراق را از نظر فرهنگی به ایرانیان شیعی‌مذهب نزدیک کرده است. بعد از سرنگونی حکومت صدام، شیعه قدرت و نفوذ بیشتری پیدا کرده است و می‌توانند خیلی آزادانه‌تر راجع به هویت مذهبی خود صحبت کنند.

اعراب سنی بخش دیگری از ساختار فرهنگی اجتماعی عراق را تشکیل می‌دهند که براساس قومیت عربی و مذهب سنی ایجاد شده و به دلیل حاکمیت اقلیت اعراب سنی در طول دهه‌های گذشته در عراق تقویت شده‌ است. گرایش‌ها و عصبیت عربی این بخش از فرهنگ عراق بسیار قدرتمند بوده و پان عربیسم به عنوان یک ایدئولوژی سیاسی فعال در عراق و حتی جهان عرب در این فرهنگ ریشه دارد. مردم عراق معمولا پیروان ادیان مسیحی و یهودی را می‌پذیرند زیرا این ادیان، کتاب مقدس داشته و به خدای واحدی اعتقاد دارند.

زبان در عراق
عربی و کردی زبان‌های رسمی مردم عراق هستند. البته زبان‌های دیگری نظیر ترکی آذربایجانی (ترکمن‌های عراق)، فارسی، لری فیلی، کلدانی نو (از زبان‌های آرامی)، ارمنی، آشوری، دوماری (زبان کولی‌ها)، گورانی (از شاخه شمال غربی زبان‌های کردی) و غیره نیز در این کشور صحبت می‌شود.

مهمان نوازی در عراق
مهمان‌نوازی سنتی است که ریشه در اسلام و عرب بودن دارد و از مهمان مثل یک شاهزاده استقبال و پذیرایی می‌شود. سنتی در اسلام وجود دارد که می‌گوید مهمان می‌تواند ۳ روز در خانه شما بماند، اما اگر طولانی‌تر شد باید از او بپرسید به چه منظور در خانه شما مانده است و چه زمانی خانه شما را ترک خواهد کرد. اگر به خانه یک عراقی دعوت شده‌اید، باید بدانید که با دعوت از شما، احترام زیادی برایتان قائل بوده‌اند، پس هرگز دعوت‌شان را رد نکنید.

خانواده در عراق
عراقی‌ها ارزش زیادی برای خانواده قائل هستند و خانواده‌های بزرگ یا قبایل بزرگ از قدرت سیاسی و اجتماعی برخوردارند. اعضای خانواده باید مسئولیت رفتار و کردار خود را بپذیرند و هر گونه خطایی باعث بی‌آبروی کل خانواده می‌شود. وفاداری به خانواده قبل از سایر روابط اجتماعی و حتی کسب و کار قرار می‌گیرد. خویشاوندسالاری در بین مردم عراق به چشم می‌خورد و از آنجا که دیدگاه منفی نسبت به این قضیه ندارند، طبیعتا پیشنهادات کاری را به خانواده خود می‌دهند زیرا افراد مورد اعتمادشان هستند. اغلب خانواده‌های بزرگ در یک خانه، محله یا روستا زندگی می‌کنند. در مناطق شهری مردم لزوما در یک خانه در کنار هم زندگی نمی‌کنند، هر چند که عموما در یک خیابان یا نزدیک به هم هستند.

احوالپرسی در عراق
رایج‌ترین شیوه احوالپرسی مردم عراق شامل دست دادن، تماس چشمی و لبخند است. احوالپرسی استاندارد اسلامی و عربی با «السلام علیکم» (درود بر تو) شروع می‌شود و طرف مقابل با «و علیک السلام» (و درود بر تو) پاسخ می‌دهد. دوستان نزدیک هم‌جنس با دست دادن و بوسیدن هر گونه، احوالپرسی می کنند. در گروه‌های اجتماعی کوچک به همه افراد معرفی می‌شوید و در گروه‌های بزرگ، شما باید خود را معرفی کنید. در ضمن یادتان باشد بین زنان و مردان مسلمان، احوالپرسی بدون دست دادن و با تکان دادن سر انجام می‌شود.

آداب هدیه دادن در عراق
اگر به خانه یک عراقی دعوت شده‌اید، یک بسته کوکی، شیرینی یا شکلات به عنوان هدیه ببرید. یک سبد میوه یا گل نیز با استقبال میزبان روبه‌رو خواهد شد. اگر مردی بخواهد به یک خانم هدیه بدهد، باید بگوید که این هدیه از طرف همسر، مادر، خواهر یا یک خویشاوند خانم است. یک هدیه کوچک به کودکان نیز همیشه تاثیر مثبت زیادی می‌گذارد. هدیه را با دو دست به طرف مقابل‌تان بدهید و انتظار نداشته باشید که میزبان هدیه را باز کند.

آداب غذا خوردن در عراق
فرهنگ مهمان‌نوازی در عراق به معنای دعوت مهمان به خانه‌شان است. اگر یک عراقی، شما را به خانه‌اش دعوت کرد، از او سول کنید که قبل از ورود به خانه، باید کفش‌هایتان را درآورید. به هیچ عنوان در مورد کسب و کار صحبت نکنید. آداب غذا خوردk تقریبا رسمی است و چنانچه سفره را روی زمین پهن کردند، چهار زانو یا دو زانو بنشینید به‌طوری‌که پای‌تان به سفره نخورد. به هیچ عنوان پای خود را سر سفره دراز نکنید که بی ادبانه تلقی می‌شود. همیشه کنار یک هم‌جنس (خانم در کنار خانم و آقا در کنار آقا) بنشینید، مگر آنکه میزبان نظر دیگری داشته باشد. اگر چندین بار به شما غذا تعارف کردند، قبول کنید زیرا رفتاری غیر از این باعث دلخوری میزبان می‌شود. از دست راست برای خوردن و آشامیدن استفاده کنید و در انتهای غذا، بهتر است همه غذا را نخورید و کمی غذا در بشقاب‌تان بگذارید.

آداب کسب و کار در عراق
بازرگانان عراقی در روابط کاری خود تقریبا رسمی هستند. احوالپرسی در امور کاری با دست دادن و تماس چشمی همراه است و دست دادن معمولا طولانی می‌شود، پس سعی کنید شما اولین نفری نباشید که دست خود را عقب می‌کشید. مردها در مواجه با خانم‌ها باید ببینند اگر خانم دستش را برای احوالپرسی دراز کرد، با او دست بدهند. بهتر است یک طرف کارت ویزیت خود را به زبان عربی ترجمه کنید. به هیچ عنوان احساسات خود را نشان ندهید چراکه از نظر عراقی‌ها پسندیده نیست و چنانچه بخواهید با موضوعی مخالفت کنید باید به آرامی و بی‌سروصدا این کار را انجام دهید.

همیشه سر حرف‌تان بمانید و به قول و قرارهای‌تان پایبند باشید و اگر نمی‌خواهید رسما تعهدی بدهید می‌توانید از عباراتی نظیر «سعی خودم را می‌کنم» یا عبارت محلی «انشالله» استفاده کنید. عراقی‌ها به راحتی سوالات رک و صریح می‌پرسند که می‌تواند درباره شما، شرکت یا هدف‌تان باشد.

با توجه به ماهیت سلسله مراتبی سازمان‌ها یا کسب و کار در عراق، رهبر یک تیم عراقی، بخش اعظمی از صحبت‌ها را برای شرکت یا بخش خود انجام می‌دهد و کارمندان زیردست او موظف به تایید اطلاعات یا ارائه توصیه‌های فنی و مشاوره به ارشدترین فرد گروه هستند. خیلی بهتر است که پیشاپیش هر گونه اطلاعات یا برنامه‌ای را به زبان عربی ارسال کنید و در صورتی که با یک تیم برای مذاکره کاری می‌روید، اسامی آنها، عناوین و مختصری از وظایف‌شان را برای طرف مقابل بفرستید. معمولا بالاترین فرد شرکت، تصمیمات را اتخاذ می‌کند، هر چند که این تصمیم‌گیری بر اساس توصیه‌های ذینفعان و متخصصان فنی که در جلسات حضور دارند، خواهد بود.

بایدها و نبایدها
به سنت‌های اسلامی احترام بگذارید، به همین دلیل پوشیدن شلوارک برای مردها پسندیده نیست مگر آنکه برای ورزش باشد و لباس بدون آستین و باز نیز برای زنان مناسب نیست. در محیط عمومی از نشان دادن احساسات، انتقاد در مورد کشور عراق و عصبانی شدن به شدت بپرهیزید و اگر خواستید از کسی عکس بگیرید حتما اول از او اجازه بگیرید.

به هیج عنوان به کودکان در خیابان، شیرینی با خودکار ندهید زیرا این رفتار به نشانه تشویق تکدی‌گری تلقی می‌شود. همین موضوع در مورد دارو هم صدق می کنید، پس به کسی دارو ندهید چراکه رفتار شما، انگیزه او برای رفتن به دکتر را کاهش می‌دهد و نمی‌توانید تضمین کنید که داروی شما موثر واقع شود. به جای این کارها بهتر است به مراکز بهداشتی یا مدارس کمک کنید. سعی کنید سیگار، آدامس و غیره را از مادربزرگ‌های دستفروش خریداری کنید که قصد امرار معاش دارند و به سراغ خرید از فروشگاه‌ها نروید.