آیا ویتامین d عمر بیماران سرطانی را افزایش می‌دهد؟

محققان دانشگاه میشیگان، داده‌هایی از آزمایش‌های کنترلی تصادفی را تحلیل کردند که در آن‌ها، افرادی که طی سه سال مکمل‌های ویتامین D مصرف می‌کردند، با کسانی که طی همین مدت، دارونما یا پلاسیبو (placebo) مصرف می‌کردند، مقایسه شده بودند.

البته آن‌ها فقط آزمایش‌هایی را بررسی کردند که دربارهٔ استفاده از مکمل‌های ویتامین D برای پیشگیری از بیماری طی دوره‌ای حداقل ۴ ساله بوده‌اند و در ضمن وقوع سرطان و مرگ‌ومیر ناشی از سرطان را هم ثبت کردند. این تحلیل به‌طور کلی شامل ۱۰ آزمایش با تعداد کل ۷۹۰۵۵ شرکت‌کننده بود. میانگین سنی این افراد ۶۸ سال بوده و ۷۸ درصد از آن‌ها را زنان تشکیل می‌دادند.

آن‌ها درنهایت رابطهٔ قابل‌توجهی بین استفاده از مکمل‌های ویتامین D و کاهش ریسک مرگ‌ومیر ناشی از سرطان طی دورهٔ موردنظر یافتند. این تحلیل نشان داد افرادی که مکمل‌های ویتامین D مصرف می‌کنند، در مقایسه با کسانی که دارونما مصرف می‌کنند، ۱۳ درصد کمتر احتمال دارد بر اثر سرطان فوت کنند. اما هیچ رابطهٔ قابل‌توجهی بین مصرف ویتامین D و پیشگیری از سرطان به دست نیامد.

طارق هیکل (Tarek Haykal)، پزشک داخلی در MSU و یکی از نویسنده‌های ارشد این پژوهش می‌گوید: «تفاوت در نرخ مرگ‌ومیر بین گروه‌های مصرف‌کنندهٔ ویتامین D و دارونما، از منظر آماری آن‌قدر قابل‌توجه بود، که نشان داد این مادهٔ مغذی برای بیماران سرطانی از اهمیت زیادی برخوردار است.»

• سرطان چیست؟

طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی (WHO)، سرطان دومین دلیل مرگ‌ومیر در سطح جهان است. در سال ۲۰۱۸، حدود ۱۸٫۱ میلیون نفر مبتلا به سرطان تشخیص داده شدند، و متأسفانه ۹٫۶ میلیون نفر هم بر اثر این بیماری فوت کردند.

سرطان زمانی رخ می‌دهد که سلول‌ها به‌شکل غیرعادی رشد کرده و توموری را تشکیل می‌دهند که می‌تواند گسترش پیدا کند. سرطان، بسته به نوع سلول و آن قسمت از بدن که از آنجا شروع می‌شود، شکل‌های مختلف فراوانی دارد.

در شرایط نرمال، وقتی سلول‌ها دچار آسیب شده یا پیر می‌شوند، می‌میرند، و سلول‌های جدید جای آن‌ها را می‌گیرند. سرطان زمانی رخ می‌دهد که این فرایند به‌درستی کار نمی‌کند، یعنی سلول‌های آسیب‌دیده یا پیر نمی‌میرند، یا اینکه بیش از اندازه سلول‌های جدید تشکیل می‌شوند. این اختلال عملکرد می‌تواند منجر به افزایش بی‌رویهٔ سلول‌هایی بشود که از کنترل خارج می‌شوند.

تومور سرطانی هم‌زمان با رشد، به بافت‌های دیگر هم سرایت می‌کند. ممکن است سلول‌ها از تومور جدا شده، و از طریق دستگاه لنفاوی و جریان خون به سایر قسمت‌های بدن هم گسترش یافته، و تومورهای ثانویهٔ جدیدی تشکیل بدهند.

اگر تشخیص ابتلا به سرطان در مراحل اولیه انجام شده و درمان آن، پیش از آن شروع شود که بیماری شروع به گسترش می‌کند، احتمال نجات یافتن از سرطان بسیار افزایش می‌یابد. اگر سرطان گسترش یابد، درمان آن دشوارتر می‌شود.

• رابطهٔ سرطان و ویتامین D

خیلی‌ها ویتامین D موردنیاز خود را از نور خورشید و غذاها دریافت می‌کنند. بعضی هم مکمل‌های ویتامین D مصرف می‌کنند. بدن باید ویتامین D را پیش از استفاده، به شکل فعال تبدیل نماید. این فرایند در دو مرحله اتفاق می‌افتد، نخست در کبد، و بعد هم در کلیه‌ها.

ویتامین D وقتی به شکل فعال درمی‌آید، به روده کمک می‌کند که طی فرایند هضم، کلسیم بیشتری دریافت کند و سطح خون را هم برای تشکیل استخوان‌ها، ثابت نگه می‌دارد. در ضمن به حفظ سلامت استخوان ها هم کمک می‌کند. بیماری‌هایی مانند راشیتیسم در کودکان، و پوکی استخوان در بزرگ‌سالان، ممکن است ناشی از کمبود ویتامین D باشند.

ویتامین D همان‌قدر که برای سلامت استخوان‌ها واجب است، به کنترل رشد سلول‌ها، عملکرد ایمنی بدن، و التهاب هم کمک می‌کند. ویتامین D این کارها را با تنظیم ژن‌ها برای تفکیک، تقسیم و مرگ سلول‌ها انجام می‌دهد.

تحقیقات بیشتری باید انجام بشود

هر روزه مطالعات بیشتری به این مسئله می‌پردازند که آيا مصرف مکمل‌های ویتامین D می‌تواند از پوکی استخوان، بیماری قلبی عروقی، دیابت، سرطان و سایر بیماری‌ها پیشگیری نماید یا نه. محققان تصمیم گرفته‌اند نگاهی به شواهد موجود در رابطه با پیشگیری از این بیماری بیندازند، به‌ویژه در مورد استفاده از آسپرین، چرا که پیشگیری اولیه از سرطان هنوز هم جای بحث دارد.

یافته‌های موجود امیدبخش هستند، اما هنوز تحقیقات زیادی باید انجام بشوند، از جمله روی مقدار صحیح و سطح خون ویتامین D. روی این مسئله هم که ویتامین D چند سال بیشتر می‌تواند برای مبتلایان به سرطان به ارمغان بیاورد و اینکه مکانیسم آن چگونه عمل می‌کند، تحقیقات بیشتری باید صورت بگیرد.

هنوز سؤالات بسیاری وجود دارد و تحقیقات بیشتری باید انجام بشود. اما یافته‌های جدید آن‌قدر امیدبخش هستند که محققان معتقدند پزشک‌های بیشتری باید ویتامین D تجویز نمایند، به‌ویژه کسانی که با بیماران سرطانی سروکار دارند. آن‌ها معتقدند ویتامین D مزیت‌های زیاد و در عین حال عوارض جانبی اندکی دارد.

ویتامین D تأثیر به‌سزایی بر کاهش ریسک مرگ‌ومیر در مبتلایان به سرطان دارد، اما متأسفانه شواهدی از اینکه بتواند از ابتلای به سرطان پیشگیری نماید، وجود ندارد.