از خواص شگفت انگیز زیره چه می دانید؟

به گزارش بهداشت نیوز سالهاست که عطری خوش در کوچه های کرمان مشام عابران را می نوازد هر بانوی کرمانی در غذاهایی که طبخ می کند از این دانه جادویی برای خوش عطری غذاهایش استفاده می کند .

شاید برای برخی استفاده از دانه های ریز و خوش عطر در برنج ، آبگوشت و... کمی عجیب باشد اما عطر جادویی زیره را کمتر کسی نمی پسندد به نوی همه مشتری خوش عطری و خواص آن می شوند.

به مهمانی ننه زیور پیرزنی اهل روستای کهنوج ماهان می رویم کسی که سالها تجربه دارد ، وی درباره ریختن زیره در غذا گفت: زیره کرمان چنان عطر و بویی دارد که زمانی مخصوصا در برنج استفاده می‌شود عطر و بویش در تمام اتاق می‌پیچد این عطر خوشی که ازش می‌گویید در حقیقت به خاطر وجود زیره‌ای است که در برنج می ریزیم .

به گفته این مادر مهربان هیچ زنی نیست که نداند چطور باید از زیره در غذا هایش استفاده کند، اما روش استفاده آن را توضیح داد، تا اگر کسی در این باره اطلاعاتی ندارد او هم روش استفاده از زیره را در هنگام پخت برنج یاد داشته باشد.

وی بیان کرد: بعد از اینکه برنج را آبکش کرده و درون قابلمه‌ای که از قبل روی اجاق قرار دادیم ریختیم زیره را هنگام دم دادن برنج به آن اضافه می‌کنیم تا عطر و بویش به طور کامل در آن بپیچد و طبیعت برنج طبخ داده شده را ملایم کند.

شاید برای شما هم این دانه‌های خوشبو خیلی مهم شده باشد، اینکه‌ای این دانه‌ها چه هستند و چگونه کشت می‌شوند، اصلا چه استفاده‌هایی از این گیاه به غیر از مصرف خوراکی می‌شود برای این مهم به سراغ منابع طبیعی رفتیم جایی که همیشه در بحث گیاهان حرفی برای گفتن دارد.

برداشت ۴ هزار کیلوگرم زیره از ارتفاعات کوهستانی کرمان

نعمت الله مددی زاده رئیس اداره بهره برداری اداره کل منابع طبیعی استان کرمان گفت: زیره نام میوه گیاهی است از خانواده چتریان که انواع مختلفی شامل زیره سبز با نام علمی (Cumminum cyminum)، سیاه (carum carvi) با نام سنتی کرویا و کوهی یا کرمانی (Bunium persicum) دارد و به صورت خودرو در ایران می‌روید، تنها گونه زیره سیاه است که دارای ماده موثره فوق العاده بالا و قدرت نگهداری بالایی است.

وی افزود: بیشترین رویشگاه زیره به ویژه نوع کوهی (زیره کرمانی) مربوط به استان کرمان و کوه‌های اطراف شهر کرمان است. گیاه زیره گونه‌ای است علفی و پایا رویش آن به صورت چند ساله بوده که ارتفاعش معمولا به نیم تا یک متر می‌رسد.

وی بیان کرد: رویش این گیاه در ارتفاعات خط برف از جمله کوه‌های جوپار، سیرچ، لری دلفارد و کوهستان‌های بحر آسمان و کوه‌های خبراست. میوه‌های این گیاه کوچک و هلالی شکل است و در اواخر فصل بهار آماده برداشت هستند.

رئیس اداره بهره برداری اداره کل منابع طبیعی استان کرمان گفت: سال گذشته به دلیل خشکسالی حاکم بر استان برداشت قابل توجه ای در این زمینه صورت نگرفته است و اصلا گیاه به بذر ننشسته است.

وی تصریح کرد :در سال جاری برآورد‌های اولیه نشانگر برداشت ۴ هزار کیلوگرم زیره از ارتفاعات کوهستانی و مراتع استان دارد.

مددی زاده یادآورشد : برای برداشت بیشتر توصیه می شود به سمت زراعی سازی و افزایش تولید در واحد سطح حتی در عرصه‌های مرتعی برای بهبود وضعیت معیشتی مرتع داران و غنی سازی عرصه‌ها برویم.

زیره خاصیت ضد سرطانی دارد

زیره کرمان از لحاظ درمانی و دارویی بین خانواده‌های کرمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد و بیشتر کرمانی‌ها از آن برای درمان بعضی از بیماری‌ها استفاده می‌کنند.

محبوبه رئیس زاده متخصص داروسازی طب سنتی گفت: زیره از زمان‌های بسیار قدیم و اغلب به عنوان ادویه در طبخ غذا‌ها مورد استفاده است. امروزه زیره از گیاهان دارویی مهم به شمار می‌رود که دارای ارزش اقتصادی فراوانی است و در بعضی از مناطق ایران کشت می‌شود. با توجه به اینکه ترکیبات فعال گیاه زیره اغلب در اسانس آن موجود است بنابراین زیره در مناطق گرم و خشک و با نور کافی رویش بیشتری داشته و محتوای اسانس آن نیز بیشتر است. برای تهیه اسانس زیره از روش تقطیر با بخار آب استفاده می‌شود.

وی بیان کرد: زیره در درمان بیماری‌های مختلف به عنوان ضد تشنج، ضد صرع، تقویت کننده معده، ادرار آور، ضد نفخ و سوء هاضمه و محرک تعریق استفاده می‌شود و همچنین به وجود آمدن قاعدگی را در هر دوره آن تسریع می‌کند. در نزله‌های حاد و مزمن برونشها، نفخ ناشی از سوءهاضمه و درمان ترشحات زنانگی اثرات مفیدی دارد.

وی افزود: همچنین اثرات آنتی اکسیدان، محافظت کبدی، ضد تومور و ضد سرطانی زیره در مطالعات ثابت شده است. میوه‌ی گونه‌های مختلف گیاه زیره اغلب در رنگ، بو و ترکیبات فعال متفاوت هستند. میوه زیره سبز که در منابع طب سنتی از آن به اسم کمون یاد شده است حاوی ۵-۲ درصد اسانس بوده و علاوه برآن در زیره سبز روغن، رزین، صمغ، موسیلاژ و پروتئین نیز یافت می‌شود. کمون طبیعت گرم و خشک در طب سنتی به صورت موضعی در بند آوردن خون دماغ، بیماری‌های چشمی و تسکین درد دندان به کار می‌رود.

متخصص داروسازی سنتی تصریح کرد:این گیاه در طب سنتی برای تقویت معده، روده ها، کبد و کلیه، تحریک اشتها، رفع ریاح و نفخ و معده توصیه شده است.

وی افزود: پتانسیل زیره بومی استان کرمان به عنوان یکی از گیاهان دارویی بومی کشور ایران، و کاربرد‌های متفاوت آن در زمینه طب سنتی، دارو‌های نوین و صنایع می‌تواند چشم انداز روشنی در آینده این گیاه در کشورمان ایجاد کند و تجارت، کشت و کار آن و در نتیجه فرآوری صنعتی-دارویی آن را افزایش دهد.

وی بیان کرد: مزایای استفاده از ترکیبات گیاهی شامل بی خطر بودن دارو برای انسان، محیط زیست و سازگار بودن آن با بدن انسان و همچنین تجزیه پذیر بودن آن و سمیت پایین‌تر و آثار جانبی کمتر آن نسبت به دارو‌های سنتزی شیمیایی منجر به انگیزه جهت فعالیت‌های تحقیقاتی بسیاری در زمینه شناسایی و کاربرد گیاهان دارویی گردیده است.

اما زیره مخصوص کرمان راه هایی برای شناخت دارد که مصطفی یوسفی یکی از عطاران بازار بزرگ کرمان درباره آن گفت: برای اینکه بخواهیم زیره خوب را ازبد تشخیص دهیم باید به رنگ، بو و اندازه دقیق این دانه‌ها توجه داشت.

وی با بیان اینکه زیره کرمان یکی از بهترین زیره‌ها در سطح کشور است بیان داشت: برای تشخیص هر چه بهتر آن باید گفت که ریز است، دارای بوی فوق العاده‌ای است به اندازه‌ای بو و عطر دارد که بدون سائیده شدن عطرش را می‌توان احساس کرد. بیشتر کرمانی‌ها این زیره را برای استفاده در طبخ غذا‌ها به خصوص دم کردن برنج استفاده می‌کنند به واسطه اینکه طبیعت برنج سرد است و طبیعت زیره گرم با اضافه کردن آن به برنج طبیعت ملایمی به دست می‌آید که به اصطلاح از سردی کردن جلوگیری می‌شود.

زیره کرمان که حتی در ضرب المثل ها جای گرفته نیاز به توجه بیشتر دارد چه در زمینه فراوری و هم اینکه با پاشیدن بذر در مراتع به پوشش بیشتر این گیاه در مناطق کمک شود تا این زیره خاص همچنان طبیعی برداشت و نوع عرضه آن با توجه با افزایش تولید دارای برند شود البته زیره کوهی همچنان به صورت سنتی برداشت می شود و تفاوت بسیاری با نوع های دیگر زیره که از شهرها و کشور های دیگر وارد می شود دارد، در این میان حتی افغانستان نیز زیره خود را در بازار عرضه کرده است اما آنچه که مشخص است زیره مختص کرمان است و نمی توان عطر خوش آن را با هیچ نمونه دیگری مقایسه کرد.

منبع: باشگاه خبرنگاران