گردشگری روستایی چیست؟

سرزمین ما از فرهنگ ها، آداب و رسوم، جشن ها و پیشینه ی تاریخی غنی و خاصی برخوردار است، این فرهنگ ها و آداب و سنن می توانند جاذبه های خاص و قدرتمندی هم برای توسعه گردشگری داخلی و هم برای جذب گردشگران خارجی محسوب شوند. اما این میراث غنی نه تنها به درستی و آنطور که شایسته است معرفی نمی شود، بلکه روز به روز بیشتر در انزوا و خطر زوال و نابودی قرار می گیرند. همه ی ما از این چنین رخداد و وضعیتی ناراحت و ناراضی هستیم. اما به راستی راه حل مقابله با چنین معضلی چیست؟ چگونه می توان در راستای حفظ و نگهداری از میراث طبیعی و فرهنگی سرزمینمان گام برداشت و در معرفی صحیح آن به دیگران تلاش کرد؟ شاید بتوان بهترین پاسخ به این پرسش ها را در دو واژه خلاصه کرد، گردشگری روستایی و بوم گردی .

تعریف گردشگری روستایی

تعريف گردشگری روستايی كار چندان آسانی نيست و توافقی درباره‌ آن وجود ندارد. با اين حال گردشگری روستايی می‌تواند به‌طور ساده به‌عنوان مسافرت به نواحی روستايی تعريف شود. نمونه‌های زيادی از انجام فعاليت‌های گردشگری در نواحی روستايی وجود دارد، از جمله فعاليت‌های مبتنی بر طبيعت، جشنواره‌ها، وقايع ميراث، جاذبه‌های مبتنی بر جامعه‌ بومی، گردشگری كشاورزی، نمايشگاه‌های هنری و صنایع دستی، تئاتر اجتماع محلی و ساير موارد. به‌طور كلی گردشگری روستايی از دو جنبه اهميت دارد، يكی به‌عنوان يک فعاليت گسترده جهانی و ديگری از نظر تأكيد بر آن در سياست‌های توسعه منطقه‌ای و محلی.

انواع گردشگری روستایی

گردشگری روستايی تنها شامل گردشگری كشاورزی نمی‌شود، بلكه همه‌ فعاليت‌هايی را دربرمی‌گیرد كه گردشگران در مناطق روستايی انجام می‌دهند. از اين رو می‌توان گفت افراد به دلايل مختلف و با انگيزه‌های متفاوت از نواحی روستايی بازديد می‌كنند و در بسياری از فعاليت‌های گردشگری نيز شركت خواهند كرد، به همين دليل نيز انواع خاصی از گردشگری در نواحی روستایی وجود دارد كه به شخص مسافر، ويژگی‌های مقصد و انگيزه‌ سفر بستگی دارد؛ بنابراين می‌توان با توجه به اهداف گردشگران، از انواع زیر نام برد:

گردشگری طبيعی: با تکیه بر جاذبه های اکولوژیکی.

گردشگری فرهنگی: مرتبط با فرهنگ، تاريخ و ميراث فرهنگی و باستانی مردم روستایی.

اكوتوريسم: نوعی گردشگری كه علاوه بر تعامل با جاذبه‌های طبيعی با زندگی و هنجارهای اجتماعی مردم محلی در ارتباط است.

گردشگری دهكده:‌ گردشگران در مساكن دهكده‌ها اقامت كرده و در فعاليت‌های اقتصادی و اجتماعی دهكده مشاركت می‌كنند.

گردشگری مزرعه: شامل اقامت و گاهی اوقات مشاركت در فعاليت‌های كشاورزی در مزرعه بوده و در بين خانوارهای كشاورز به‌عنوان مكمل و جايگزين فعاليت‌های اقتصادی رواج پيدا می‌كند. به علاوه گردشگری مزرعه، ابزاری نيز برای حفاظت از چشم‌اندازهای سنتی است.

گردشگری روستايی يا گردشگری محلی ـ روستایی: اين نوع گردشگری كه می‌تواند شامل موارد بالا نيز باشد، شامل اردو زدن، اقامت در منازل اجاره‌ای، گشت و شكار در حيات‌وحش، بازاريابی صنايع دستی، جشنواره‌های فرهنگی، ورزش‌های ماجراجويانه، راه‌پيمايی، بازديد از مكان‌های تاريخی، جشنواره‌های موسیقی و در واقع هر گونه فعاليت تفريحی در نواحی روستايی است.

گردشگری سبز: اگرچه در بعضی از كشورها اصطلاح «گردشگری سبز» به گردشگری روستايی اطلاق می‌شود، يعنی گردشگری در مناطق سبز، اما اغلب برای توصيف نوعی از گردشگری به كار می‌رود كه بيشتر طرفدار محیط زیست است.

گردشگری روستایی چیست و چه مزایایی دارد؟

هرچند گردشگری روستایی بخش کوچکی از بازار در صنعت توریسم را به خود اختصاص داده، اما می تواند سهم بزرگی در کمک به رشد اقتصادی روستایی داشته و برای حفظ میراث تاریخی و طبیعی منطقه بسیار ارزشمند باشد. فهرست مزایا و منافع ترویج گردشگری روستایی بسیار بلند است و در زیر به تنها ۴ مورد از مزایای بالقوه آن اشاره شده است.

* حفظ و گسترش مشاغل

گردشگری روستایی با ایجاد در آمد برای محلی ها می تواند به حفظ و گسترش مشاغلی مانند خرده فروشی، حمل و نقل و مشاغل پزشکی و دارویی در منطقه کمک کند. همچنین روستایی ها با فروش مستقیم محصولات خود می توانند درآمد بیشتری داشته باشند و علاوه بر آن با احساسی که از ارزشمند بودن اشتغال در صنایع دستی و تولید محصولات بومی بهشان دست می دهد، هرچه بیشتر به حفظ میراث خود ترغیب می شوند.

*ایجاد شغل، کسب و کارهای جدید و بهبود وضعیت حمل و نقل

ایجاد شغل به طور محسوس و قبل از هرچیز در مواردی مانند ایجاد اقامتگاه های بوم گردی ، ساخت هتل و هتلداری (مانند هتل ابیانه ) و توسعه شبکه حمل و نقل اتفاق می افتد. همچنین این نوع گردشگری می تواند به ایجاد کسب و کارهایی مانند تهیه و تحویل غذاهای محلی و مواردی از این دست که به ایجاد تجربه ای بهتر از گردشگری روستایی و بوم گردی می انجامد اشاره کرد.

*فرصت های جدید برای جوان ترها و دوستی جوامع

برای مثال افراد محلی می توانند به عنوان راهنمای تور با گردشگران و برگزار کنندگان تور همکاری داشته و علاوه بر کسب در آمد با فرهنگ ها و مردمان تازه آشنا شوند. گردشگران و مردم منطقه از نزدیک با یکدیگر ارتباط برقرار کرده و با شکل گرفتن نوعی الفت و دوستی بین آنها، نسبت به اوضاع منطقه یکدیگر حساس تر می شوند.

*پایداری محیط زیست

همانطور که در مطلب بوم گردی اشاره کردیم، نوع نگاه به طبیعت گردی در این نوع از توریسم و تاکید آن بر حفظ منابع طبیعی ، مقوله آموزش و به حداقل رساندن آسیب های وارده به طبیعت در طول سفر ، اهمیت احترام گذاشتن به طبیعت را آشکار کرده و مانع آسیب رساندن به آن می شود.

علاوه بر این محلی ها نیز از ارزش جاذبه های طبیعی منطقه زندگی خود آگاه شده (در کنار رشد فرهنگ حفظ محیط زیست) و در پاسداری از آن می کوشند.